Mevrouw SchrijfTaal

Blogtekst over de achtergrond van mijn roman ‘Een veilige plek’.

Deel VII: Het Meldpunt Vrouwenopvang

Het was een uiterste maatregel om de stekker eruit te trekken bij belterreur. Ik kon het slecht aan mezelf verkopen dat ik aan het werk was bij een hulplijn terwijl die lijn niet bereikbaar was. Dus al ging de telefoon tijdelijk niet, de stress was er toch. Na een half uur deden we de stekker er weer in, gespannen afwachtend of het dwangmatige gebel ophield of opnieuw begon. Nu, jaren later, ben ik nog steeds geen liefhebber van telefoneren. Het medium is me te dwingend. Ik spreek liever mensen in het echt of communiceer via mails en andere teksten.

Meldpunt

De andere lijn die we bedienden was het Meldpunt Vrouwenopvang. Dit nummer werd gebeld door vrouwen die wilden vluchten voor een geweldadige partner of familielid. Zij zochten een veilige plek in een opvanghuis. Wij konden zien waar er plekken waren, lokaal of in andere regio’s en de vrouwen daarheen verwijzen. Voor locale plekken screenden we de belsters of deden complete telefonische intakes. Het was belangrijk om uit te vissen of het niet om een huisvestingsprobleem ging. Het gerucht ging dat je via een plek in de opvang makkelijk aan een huurwoning kon komen. Dat was helemaal niet zo makkelijk. Toch wilden we voorkomen dat vrouwen onder valse voorwendselen in een Blijfhuis terechtkwamen.

Onze achterdocht op dit gebied varieerde. Sommige collega’s van de hulplijn leefden zich sterk in in iedere belster, andere stelden zich op als detectives om bedrog aan het licht te brengen. Toch hadden we allemaal antennes voor de echte huiselijk-geweldproblemen.

Niet alleen de vrouwen zelf belden. Het waren vaak ook betrokkenen: vrienden of familieleden; hulpverleners, zoals huisartsen; werkgevers of docenten. We werkten goed samen met de politie. Nog steeds herinner ik me een groot aantal namen van politiebureaus. Als ik berichten lees of hoor van politie Gooi- en Vechtstreek moet ik altijd meteen aan huiselijk geweld denken.

Koeien en schapen

Betrokkenen hadden vaak het idee dat ze iemand moesten redden en konden zware druk uitoefenen aan de telefoon. Ze wilden dan niet horen dat er geen plek beschikbaar was, of dat de vrouw naar een andere regio moest uitwijken. Uitwijken naar een kleinere, verder gelegen plaats was vaak veiliger, maar niet iedereen zag er heil in om onze stad te verlaten. Een latere cliënte van me zei: ‘Ik heb een tijdje in Den Helder gezeten, maar ik zag daar alleen maar koeien en schapen.’

Poster van Blijf van m’n lijf – jaren 70

Veiligheid en een nieuw begin waren belangrijk, maar een aantal cliëntes eiste meer dan dat. Nou zit niemand voor zijn lol in de opvang. In de loop van de tijd is het verplicht samenwonen in leefgroepen wel verdwenen. Dit idealistische idee bleek in de praktijk niet te doen vanwege verschillende gewoontes, leefomstandigheden en culturen. Deze verschillen waren helaas bronnen van vele conflicten, waardoor de opvang vaak als een hel werd gezien. ‘Ik krijg er jeuk van,’ zei een belster eens tegen me. De eerste keer nam ik dat letterlijk. Ik dacht dat ze het over vlooien had.

‘Het zijn zeker allemaal buitenlandse vrouwen daar,’ vroegen buitenstaanders me. Ja, er woonden veel vrouwen van buitenlandse afkomst, maar niet alleen die. Daar waren redenen voor.

Wordt vervolgd

Blogtekst over de achtergrond van mijn roman ‘Een veilige plek’.

Deel VI

Gekkigheid

Ik ken psychologen die dit verschijnsel (DIS: zie vorige aflevering) afdoen als ‘gekkigheid’. Ik weet het niet. Wat ik leerde, was de persoon aan de telefoon te vragen naar degene (alter) die het overzicht had. Door met deze ‘hoofdalter’ te spreken was het mogelijk om de belster enig inzicht te geven en ‘de boel’ een beetje bij elkaar te houden. Uit de interne scholing herinner ik me een citaat van een DIS-patiënt: ‘Ik ben een groepje mensen.’ Het waren bizarre en fascinerende gesprekken. Wel had ik mijn twijfels of wij deze groep belsters echt verder konden helpen of dat het meer een kwestie was van ‘pappen en nathouden’. Binnen de psychiatrie kan men er niet zoveel mee, heb ik begrepen. Indertijd hoorde ik dat zulke patiënten niet over hun verleden mochten praten, om het deksel op de beerput te houden.

Er waren natuurlijk ook gesprekken over ‘eenvoudiger’ seksueel geweld, zoals aanranding of verkrachting. Ik kwam erachter dat de meeste vormen van seksueel geweld binnen relaties of families plaatsvinden. De griezel die uit de bosjes springt om je te pakken komt relatief veel minder vaak voor. Vrouwen, maar ook mannen en kinderen zijn op straat vaak veiliger dan in hun eigen leefomgeving.

De telefoontjes bij de Eerste Lijn gingen ook steeds vaker over andere vormen van relationeel geweld, zoals fysieke mishandeling, geestelijk geweld, bedreiging en onderdrukking. Er waren ook avonddiensten waarin er niet of nauwelijks gebeld werd. Eerlijk gezegd heb ik toen heel wat spelletjes patience op de computer gespeeld en episodes van Dalziel en Pascoe gekeken. Een collega had geregeld dat er een televisie op de afdeling stond. Eén aflevering van deze Britse dectectiveserie speelde zich af in Amsterdam. Op het gefilmde politiebureau hing een poster van de vrouwenopvang, een bevreemdend droste-effect.

Belterreur

Een ander bizar verschijnsel was de belterreur: er waren avonden dat er voortdurend werd gebeld en gezwegen, of meteen opgehangen. Dat was zenuwslopend en kon uren achter elkaar doorgaan. In het begin namen we toch steeds op, want er konden ook échte telefoontjes tussen zitten. Nummers waren vaak afgeschermd, dus het verschil tussen die echte hulptelefoontjes en belterreur was onzichtbaar. Uit wanhoop trokken wij soms de stekker eruit. Helaas waren we dan niet bereikbaar voor echte hulpvragen en dat gaf een akelig schuldgevoel. We zaten daar immers om hulp te verlenen. Belterreur vond plaats in vlagen, altijd tijdens avonddiensten. We hielden elkaar op de hoogte via een logboek. Er werd gespeculeerd over wie de terreur pleegde. Sommige collega’s waren ervan overtuigd dat er een ‘DIS-ser’ achterzat. Maar de telefoontjes waren niet te traceren.

Wordt vervolgd

Blogtekst over de achtergrond van mijn roman ‘Een veilige plek’.
Deel vijf: naar de telefonische afdeling.

Overspannen 

Privé ging er ook iets mis. Ik werd zelf verliefd op een foute man. Na een korte tijd van ophemelen begon hij me te kleineren, met name als hij had gedronken. Ook gaf hij af op mijn werk in de vrouwenopvang. ‘Allemaal mannenhaters daar,’ waren zijn woorden. Door de moeizame werk- en privé-omstandigheden raakte ik overspannen en kwam enige tijd in de ziektewet. 

De relatie liep stuk. Ik dook letterlijk onder bij vriendinnen, gelukkig hoefde ik geen beroep te doen op de vrouwenopvang.  Het management ging met mij in gesprek over reïntegratie. Ik gaf aan dat ik graag op de telefonische afdeling wilde werken. Tenslotte had ik ervaring opgedaan bij de hulplijn Vrouwen Bellen Vrouwen. Na een gesprek met de leidingevende van die afdeling kreeg ik mijn zin.

De interne training verliep op rolletjes en ik was betaald telefonisch hulpverleenster. Eindelijk had ik weer een baan die in de buurt kwam van mijn niveau van opleiding. Op het gebied van vrouwenonderdrukking was ik nu ervaringsdeskundige. De signalen waren achteraf overduidelijk. Dat zou mij geen tweede keer gebeuren. Ik kon mij beter verplaatsen in de vrouwen die belden en hen op de voortekenen wijzen.

Ik glom van trots omdat ik was overgeplaatst naar de telefonische afdeling

In die tijd bestond het telefonische werk in de vrouwenopvang uit het bedienen van twee hulplijnen: De Eerste Lijn, waarop vrouwen belden voor hulpgesprekken die meestal gingen over seksueel geweld, én het Meldpunt Vrouwenopvang, waarheen vrouwen of betrokkenen belden die een plek zochten in de opvang. Later kregen wij meer taken, zoals het doen van telefonische en face-to-face intakes voor verschillende opvanghuizen. 

De Eerste Lijn was een aflopende zaak, een erfenis van een fusie uit het verleden. Wel vonden daar de meest interessante gesprekken plaats. En de meest bizarre. Tot de vaste belsters behoorden vrouwen die leden aan de omstreden Dissociatieve Identiteitsstoornis (DIS). Zij konden binnen één gesprek switchen van de ene naar de andere alternatieve persoonlijkheid of ‘alter’. Zo had ik op het ene moment een redelijk klinkende volwassen vrouw aan de telefoon en het andere moment een angstig kind of een venijnig kreng. De stoornis wordt niet door alle deskundigen erkend, maar het overschakelen tussen verschillende alters kwam op mij en mijn collega’s zeer realistisch over.

DIS kan ontstaan na zeer ernstig misbruik, meestal in groepen of zelfs sektes. Als overlevingsstrategie ‘leert’ het slachtoffer, het kind, te dissociëren. Het is een manier om afstand te nemen en min of meer te ontsnappen aan de situatie. Ik moet daarbij denken aan bijna-doodervaringen waarbij mensen van buitenaf naar zichzelf kijken. De alters weten niet van elkaars bestaan af, er zijn blijkbaar barrières tussen de verschillende afsplitsingen. De vrouwen die belden naar de hulplijn, beschreven die episodes als blackouts.

(Wordt vervolgd)