Schrijven met bijzondere groepen

Schrijven met bijzondere groepen

Als Mevrouw Schrijftaal geef ik graag workshops aan kinderen en volwassenen. Na afloop van een poëzieworkshop in een bibliotheek werd me gevraagd een soortgelijke workshop te geven in de ambulante psychiatrie. Ik deed het met veel plezier en de deelnemers genoten van deze mogelijkheid om zich te uiten. ‘Waarom doen we dit niet vaker?’ hoorde ik zeggen. Ik werd teruggevraagd, later ook op andere locaties. Deelnemers, begeleiders en ikzelf verlieten steeds positief geladen de workshops. Deelnemers met een compleet gedicht, stof tot nadenken of ruw materiaal om mee verder te werken; begeleiders vanwege een totaal andere manier van ‘werken’ met cliënten en ik als docent met de verzekering dat ik op het gebied van schrijven met bijzondere groepen echt iets te bieden heb.

Mijn ervaring en vaardigheden

In deze tekst wil ik toelichten wát ik dan zoal te bieden heb, en waarom het een goed idee is om binnen de psychiatrie of in andere kwetsbare groepen zulke creatieve mogelijkheden te bieden.

• Sinds 2010 heb ik als schrijfdocent al veel cursisten en dichters begeleid. Ik geef inzicht in de verschillende fasen van het schrijfproces en beschik over voorbeelden, oefeningen en gereedschap om tot mooie gedichten en andere teksten te komen.
• Ik ben iemand die verschrikkelijk graag mensen aanmoedigt om iets te leren en om iets te creëren. Terwijl ze oefenen om hun onzekerheden en ‘kritische ik’ uit te schakelen, laten ze hun eigen ‘stem’ vrij in de teksten die ze schrijven.
• Ik heb een veilige uitstraling. Voor mij persoonlijk is veiligheid een belangrijk gegeven en door langdurige ervaring in de hulpverlening weet ik hoe belangrijk een veilige omgeving is voor cliënten. Lees ook de blogteksten over 13 jaar werken in de vrouwenopvang. Daarnaast heb ik ervaring met taallessen en voorlichting over gezond leven aan nieuwkomers, vaak vluchtelingen.
• Ik schrik niet van problemen. Dat heeft met bovenstaande ervaring te maken. Het betekent ook dat ik geleerd heb om niet op alle prikkels en signalen in te gaan, zeker niet als die niet met de inhoud van de workshop te maken hebben.
• Doordat ik veel met groepen heb gewerkt, ben ik goed in het bewaken van de tijd en het proces in de groep.

Dit is het moment om te benadrukken dat ik geen therapie geef, maar workshops en cursussen waarin mensen zich door middel van de taal kunnen uitdrukken. Waarbij ik ervan overtuigd ben – ook door eigen ervaring – dat creatief schrijven een heilzame werking heeft. Elders op deze website ga ik wat dieper in op dit heilzame of therapeutische effect.

Zichzelf verrassen

Bij creatief schrijven verrassen mensen zichzelf vaak met wat er – als vanzelf – uit hun pen komt. ‘Ik wist niet dat ik het in me had’, hoor ik vaak tijdens mijn lessen en workshops. Met de juiste thema’s en aanmoediging worden gedachten en herinneringen aangeboord waarvan de schrijvers zich niet of nauwelijks bewust waren. Er komen woorden en zinnen naar boven die beeldend en krachtig zijn. Zelfs een nare herinnering kan mooie teksten opleveren.

Een voorbeeld dat me bij is gebleven: naar aanleiding van het thema ‘Vrijheid’ gebruikte één deelnemer in haar gedicht het woord ‘vrijgevochten’ en een andere kwam met ‘onbevochten’. beide woorden waren raak gekozen, hoe tegenstrijdig ook. Het luisteren naar zulke taaluitingen levert interessante nabesprekingen en feedback op.

Verwerken op twee manieren

Gaat het in de workshops dan altijd om verwerken? Nee en ja. Zoals ik hierboven schets, is het schrijven van een gedicht of andere korte tekst een plezierige en verrassende gebeurtenis op zichzelf. Voor de workshops kies ik geen zware of beladen thema’s, maar onderwerpen waarmee de deelnemers veel ruimte hebben voor een eigen invulling, zoals het genoemde ‘vrijheid’, ‘ontmoeting’ of ‘herinneringen’. Ik neem altijd concrete voorwerpen mee voor een zintuiglijke ervaring als prikkel. Denk hierbij aan alle zintuigen, dus niet alleen kijken en luisteren, maar ook geur, smaak en tastzin.

Een ‘bijproduct’ van schrijven kan emotionele verwerking zijn. Ik zie die verwerking op twee manieren:

1. verwerken ván: vat krijgen op, woorden geven aan (negatieve) emoties, die daardoor beter hanteerbaar worden
2. verwerken tót: uit de op gang gebrachte woordenstroom de krachtige woorden, beelden en zinnen halen om er een interessante, rakende tekst mee te maken. De kunst is om deze emoties (positief én negatief) niet te benoemen, maar door de taaluiting, klanken, beeldspraak, concrete details óp te roepen.

Er zijn ook onderwerpen die deelnemers aanmoedigen om met elkaar in gesprek te gaan. Zo gaf ik bij Platform-C in Amstelveen een schrijfworkshop met als onderwerp ‘ontmoeting’. Naast geschreven portretten leverden de opdrachten interessante gespreksstof op. Deelnemers gingen volop in dialoog de deur uit.

Workshops op maat aan speciale doelgroepen

Net als bij de deelnemers aan de workshops, smaakt het bij mij naar meer. Ik zou graag vaker maatwerk leveren. Ben je werkzaam in de psychiatrie, hulpverlening of met andere bijzondere of kwetsbare groepen en geïnteresseerd in een poëzieworkshop, of een andere schrijfworkshop op maat? Neem dan contact op via schrijftaal@ziggo.nl of bel 06 – 4630 7175 voor meer informatie. Er is veel mogelijk, we kunnen de workshop afstemmen op jouw wensen en die van de groep. Denk hierbij aan een passend onderwerp, maar ook aan het niveau van taalvaardigheid.