Blogtekst over de achtergrond van mijn roman ‘Een veilige plek’
Aflevering X: Gadverdamme!
Ik heb altijd verschillende werkzaamheden gecombineerd. Dan had ik maar één vak moeten leren. In 1982, toen ik aan de studie Psychologie begon, hingen er posters in de stad: ‘Psychologie, je kunt er meer mee dan je denkt.’ Eronder stond een groot aantal beroepen opgesomd, zoals barkeeper, escortdame, kapper en taxichauffeur. De werkgelegenheid voor psychologen had een dieptepunt bereikt. Lang verhaal kort: ik kan veel, heb brede interesses en maak overal het beste van. Het doet soms pijn om onder mijn niveau te werken, maar afwisseling vormt ook een uitdaging.
Ik studeerde psychologie aan de UVA in dezelfde periode als seksuologe Ellen Laan
Veertien jaar lang ben ik freelance DGO (docente gynaecologisch onderzoek) geweest aan twee academische ziekenhuizen en een opleiding tot verloskundige. Een groot deel van die veertien jaar viel samen met mijn werk in de vrouwenopvang. Wat hield dat werk in? Na een intensieve interne scholing brachten wij DGO’s het inwendig onderzoek bij aan geneeskundestudenten en leerlingvroedvrouwen. Het ging om technische instructies, maar vooral ook om het bijbrengen van de juiste houding ten opzichte van vrouwelijke patiënten.
Veilige sfeer
Wanneer ik het zo omschrijf klinkt het tamelijk abstract en onschuldig. De reacties varieerden van neutraal tot glazig. Aan mensen die doorvroegen legde ik uit dat we in tweetallen les gaven aan groepjes van drie studenten. De les begon met een voorgesprek ter kennismaking én om allerlei emotionele kanten van het onderzoek door te nemen. Emotionele kanten voor de patiënt, maar ook voor de aankomend arts. In dit voorgesprek werd doorgaans een veilige sfeer geschapen en kregen wij docenten een beeld van de houding van de studenten. Binnen de geneeskundefaculteit werd dit ‘attitude-onderwijs’ genoemd.
Rik van Lunsen is een van de ontwerpers van het DGO-onderwijs
Die veilige sfeer was vooral belangrijk voor het volgende deel van de les: de praktijk. Eén van ons docenten deed het onderzoek voor bij de andere. Wij gaven ons letterlijk bloot. Het onderzoek bestond uit een uitwendige inspectie van de schaamlippen en andere geslachtsdelen, met twee vingers voelen naar de baarmoedermond en het bekijken ervan met behulp van een speculum. Meestal ging mijn uitleg aan buitenstaanders niet verder dan dit. Vaak had de gesprekspartner allang ‘Gadverdamme!’ of iets dergelijks geroepen. Ik, met mijn idealisme en enthousiasme, vond dat wel jammer en hield me later wat meer op de vlakte.
Uitstekende feedback
Het praktijkgedeelte van zo’n les ging nog verder. De studenten mochten het onderzoek bij ons oefenen. Onze motivatie om dit onderwijs te geven was bijna altijd het verbeteren van de kwaliteit van het onderzoek en van de veiligheid voor vrouwelijke patiënten. Ik was er niet op voorbereid hoe blij de studenten waren dat ze het onderzoek een keer bij echte, gezonde vrouwen mochten oefenen. Vrouwen die nog uitstekende feedback gaven bovendien. Wij hadden er geen moeite mee om bij onhandigheid of mogelijke pijn de student even te laten stoppen en aanwijzingen te geven om het beter te doen. Een fantoom, een leren namaakonderlijf, geeft geen feedback en een echte patiënt is tijdens het onderzoek wel met iets anders bezig.
Alles bij elkaar was het prachtig onderwijs om te geven. Ik wilde altijd werk dat ‘ergens over ging’ en een steentje bijdragen aan een menselijke behandeling, in dit geval tijdens medische onderzoeken. De leerlingverloskundigen waren soms pas 17 of 18 jaar oud en behoorlijk nerveus om voor het eerst zo’n onderzoek te doen. De opluchting na hun vuurdoop was te snijden.
Afwijzende reacties
Een vroegere collega bij het Meldpunt Vrouwenopvang zei soms: ‘Mijn werk in de vrouwenopvang is geen populair onderwerp op verjaardagsfeestjes.’ Mensen horen niet graag over ellende vertellen en kunnen zich al helemaal niet voorstellen dat het begeleiden van slachtoffers mooi werk is . Dat gold ook voor mijn werk als DGO. Ik had geen zin om iedere keer afwijzende reacties te krijgen. In het begin legde ik nog weleens uit wat er zo mooi en ‘dankbaar’ aan het werk was. Soms kwam er dan wel begrip, of zelfs enige bewondering. Maar bijna altijd een ‘jij liever dan ik’. Bij de foute man ging de afkeuring veel verder.
Wordt vervolgd
